Ημερίδα για τους μάστορες της πέτρας

Τα 20 γεφύρια της Ηπείρου που στέκουν ακόμα Aπό την Κόνιτσα ως την Βροσίνα

Το μονότοξο γεφύρι της Πλάκας που κατέρρευσε το πρωί της Κυριακής λόγω των πλημμυρών ήταν ίσως το πιο όμορφο του είδους του, το καλύτερο δείγμα μιας ιδιαίτερης τέχνης άμεσα συνυφασμένης με την ιστορία και το τοπίο της Ηπείρου. Τα παρακάτω ιστορικά γεφύρια της περιοχής αντέχουν ακόμα, αλλά όχι για πολύ χωρίς τη συνδρομή των αρμοδίων.   Γεφύρι της Πλάκας   Χτίστηκε το 1866 από τον πρωτομάστορα Κωνσταντίνο Μπέκα, έναν από τους πιο ξακουστούς μαστόρους. Γάλλοι μηχανικοί που κατασκεύαζαν τον Ισθμό της Κορίνθου πέρασαν από την περιοχή, εντυπωσιάστηκαν από το γεφύρι και ζήτησαν να τον γνωρίσουν. Θεωρούνταν η ωραιότερη γέφυρα των Βαλκανίων και μία από τις ομορφότερες στην Ευρώπη. Είχε συνολικό μήκος 61 μ., ενώ η κεντρική καμάρα ήταν 40 μ., το μέγιστο ύψος 21 μ. και το πλάτος στην κορυφή 3,20 μ. Υπήρξε σύνορο Ελλάδας-Τουρκίας από το 1880 έως το 1912 και σύνορο ανάμεσα στο τόπο δράσης των αντιστασιακών οργανώσεων ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ από το 1943 ως το 1944. Υπέστη σοβαρή ζημιά από τις κατοχικές δυνάμεις. Ένωνε τις όχθες του Αράχθου και ήταν σημαντικός δρόμος εμπορίου ανάμεσα στα Τζουμέρκα και την υπόλοιπη Ήπειρο και Θεσσαλία. Κάθε χρόνο στο συγκεκριμένο σημείο γινόταν η λειτουργία των Φώτων.     

Γεφύρι του Παπαστάθη Φωτο: Vassilis Cholevas/ Flickr   
Βρίσκεται ανατολικά των Ιωαννίνων, μέσα στο φαράγγι που σχηματίζουν ο Δρίσκος και η Πρίξα. Χτίστηκε το 1746 από τον ηγούμενο της Μονής Βίλζης, Αγάπιο. Βρίσκεται λίγο πιο πάνω από το γεφύρι της Πλάκας κι ευτυχώς άντεξε.     


Γεφύρι της Πολιτσάς   Και αυτό πολύ κοντά στο γεφύρι της Πλάκας που κατέρρευσε. Ενώνει το Αμπελοχώρι με το Φορτόσι, ή αλλιώς τον Δήμο Πραμάντων με τον Δήμο Κατσανοχωρίων.     


Γεφύρι της Άρτας   Το πιο φημισμένο απ' όλα, λόγω του θρύλου της γυναίκας του πρωτομάστορα που θυσιάστηκε. Το σημερινό του μήκος φτάνει τα 145 μ. με πλάτος 3,75 μ. Το χτίσιμό του τοποθετείται γύρω στο 1602-1606.     


Γεφύρι του Πλακίδα ή Καλογερικό   Το συγκεκριμένο γεφύρι αρχικά ήταν ξύλινο, αλλά μετατράπηκε σε πέτρινο το 1814 με χρηματοδότηση ενός καλόγερου από το μοναστήρι της Βίτσας, εξού και το δεύτερο όνομά του.     


Γεφύρι της Κόνιτσας Φωτο: Kostas Styliadis/Flickr   Χτίστηκε το 1870 και ήταν η δεύτερη σοβαρή προσπάθεια να ζευχθεί ο Αώος σε αυτό το σημείο. Πρωτομάστορας ήταν ο Ζιώγας Φρόντζος από την κοντινή Πυρσόγιαννη και κόστισε 120.000 γρόσια.     


Γεφύρι Νούτσου ή Κόκκορου   Μεγάλο μονότοξο γεφύρι πάνω από τον Βίκο, στον δρόμο προς το Τσεπέλοβο. Χτίστηκε το 1750 από τον Νούτσο Κοντοδήμο. Το δεύτερο όνομα το οφείλει στον ιδιοκτήτη γειτονικού νερόμυλου, ο οποίος φρόντισε για την επισκευή του.     


Γεφύρι Καμπέρ Αγά   Ενώνει τις δύο όχθες του Ζαγορίτικου, στην περιοχή κοντά στους Μηλιωτάδες. Τις δαπάνες για την κατασκευή του τις επωμίστηκε ο Καμπέρ Αγάς, απ' τον οποίο και ονομάστηκε.     


Γεφύρι Τσίπιανης ή Γρεβενιτίου   Ακριβώς δίπλα από τη γέφυρα, πάνω από τον ποταμό Βάρδα, στον δρόμο προς Γρεβενίτι και πριν από το Τρίστενο. Χτίστηκε το 1875 με χρήματα του Αναστάση Πασπαλιάρη και κατοίκων του Γρεβενιτίου.     


Γεφύρι Βωβούσας   Μεγάλο μονότοξο γεφύρι του 1748 που συνδέει μέχρι και σήμερα το χωριό που είναι χτισμένο στις δύο όχθες του Αώου.     


Γεφύρι Πάλτσας Φωτο: Χαράλαμπος Παπανδρικόπουλος   Δίπλα σε νέα γέφυρα, στη διαδρομή από Πρησήλιο προς Πράμαντα στα Τζουμέρκα. Συνδέει τις δύο όχθες του Καλαρρύτικου.     


Γεφύρι του Ντούβλη   Η «επίσημη» ονομασία του είναι γεφύρι Βοτονοσίου-Ανθοχωρίου, αλλά οι ντόπιοι το λένε γεφύρι του Ντούβλη, πιθανόν από το όνομα του Τούρκου που το έχτισε. Ήταν μέρος συγκροτήματος με χάνι και μύλο.     


Γεφύρι της Γκαλντερούσιας Φωτο: MyVillage.gr   Μονότοξο πέτρινο γεφύρι κατασκευασμένο το 1867. Βρίσκεται σε υψόμετρο 583 μ., λίγο πριν το χωριό Δόλιανη Ζαγορίου.     


Γεφύρι της Βροσίνας   Ενώνει τις όχθες του Ζαλογγίτικου, παραποτάμου του ποταμού Καλαμά. Βρίσκεται μέσα σε οικισμό, σε ειδυλλιακό τοπίο με μεγάλα πλατάνια.     


Γεφύρι του Μίσιου   Βρίσκεται στην κοιλάδα του Ξηροπόταμου, ανάμεσα στα χωριά Κουκούλι και Βίτσα. Για να το βρείτε, θα ακολουθήσετε μονοπάτι που αρχίζει από τον δρόμο λίγο πριν από το Κουκούλι.     


Γεφύρι του Μύλου   Δίτοξο γεφύρι, κατασκευασμένο το 1748. Αποτελείται από δύο μεγάλες καμάρες και μία ψευτοκαμάρα. Βρίσκεται νοτιοανατολικά του χωριού Κήποι (Μπάγια).     


Γεφύρι του Κοντοδήμου   Κτίστηκε το 1753 και βρίσκεται πάνω από το ρέμα Βικάκη, λίγο πριν από τη δυτική είσοδο του χωριού Κήποι.     


Κατωγέφυρο   Μικρό πέτρινο γεφύρι που βρίσκεται κάτω από το χωριό Ωραιόκαστρο Πωγωνίου. Αποτελείται από δύο άνισα τόξα που γεφυρώνουν τις όχθες του ποταμού Γορμού.     


Γεφύρι του Αυλακίου   Ένα γεφύρι που κινδύνευσε πολύ στις πρόσφατες πλημμύρες, καθώς σκεπάστηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου από τα ορμητικά νερά του Αχελώου. Χτίστηκε το 1911 και ήταν ζωτικής σημασίας έργο, καθώς από εκεί περνούσαν οι κάτοικοι των γύρω χωριών για τους αλευρόμυλους και τις νεροτριβές που υπήρχαν στην απέναντι όχθη.     


Γεφύρι Κλειδωνιάβιστας   Οφείλει το όνομά του στον γειτονικό οικισμό της Κλειδωνιάς και ενώνει τις όχθες του ποταμού Βοϊδομάτη. Είναι μονότοξο γεφύρι, χτισμένο στην είσοδο του φαραγγιού του Βίκου το 1853.     


Γεφύρι Κουβαρά   Βρίσκεται στη μέση του ομώνυμου φαραγγιού, στο μονοπάτι που ενώνει τα χωριά Δολό και Πωγωνιανή και γεφυρώνει το ρέμα του Κουβαρά. Χτίστηκε το 1926 και στοίχισε 16.000 δραχμές. 

Νίκος Λούλης: Ο 29χρονος που θα αναστηλώσει το γεφύρι της Πλάκας

 Την πρόθεση του να χρηματοδοτήσει τμήμα ή ολόκληρη την ανέγερση του ιστορικού γεφυριού της Πλάκας που κατέρρευσε από την σφοδρή κακοκαιρία, εξέφρασε στον περιφερειάρχη Ηπείρου Αλέξανδρο Καχριμάνη, ο Νίκος Λούλης, μέτοχος της γνωστής αλευροβιομηχανίας. Ο 29χρονος γιος του Κώστα Λούλη, κατάγεται από την Αετορράχη Κατσανοχωρίων από την έβδομη γενιά μυλωνάδων και αναλαμβάνει με δικά του έξοδα την ανέγερση του γεφυριού της Πλάκας. Ο ιδιοκτήτης της εταιρείας «Μύλοι Λούλη Α.Ε» έχει ήδη επικοινωνήσει με τον κ. Καχριμάνη και του εξέφρασε την πρόθεση της οικογένειας του. Σύμφωνα με το epirusgate, o 29χρονος είπε στον περιφερειάρχη ότι οι πρόγονοι του χρηματοδότησαν δύο φορές την κατασκευή του γεφυριού και γι αυτό και για τον ίδιο, πέφτει βαρύ το φορτίο της προσφοράς για την αναστήλωση του. Η ιστορία των Μύλων Λούλη ξεκινάει τον 18ο αιώνα, και πιο συγκεκριμένα το 1782 όταν ο Ζώης Λούλης εγκαθίσταται στην Αετοράχη Ιωαννίνων και κτίζει έναν μικρό πετρόμυλο. Οι απόγονοι του ίδρυσαν στα Γιάννενα μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες της περιοχής. Ήταν το 1912 όταν με την οπισθοχώρηση των Τούρκων, η περιουσία της οικογένειας Λούλη καταστράφηκε και ο Μύλος κάηκε. Σήμερα, το κληροδότημα Λούλη κρατά ζωντανό το πέρασμα της οικογένειας από τα Γιάννενα. Το κληροδότημα εισπράττει τα έσοδα από τα ακίνητα της οικογένειας στο κέντρο των Ιωαννίνων και τα διαθέτει σε κοινωφελή έργα στην ευρύτερη περιοχή. Το 1914 η οικογένεια Λούλη θα εγκατασταθεί στον Βόλο. Εκεί το 1914 αγοράζει μερίδιο του Μύλου Ι.Ξύδη – Ν. Χατζηνίκου. Ήταν τον Μάρτιο του 1926 όταν πυρκαγιά κατέστρεψε και πάλι τον Μύλο. Τότε χτίστηκε καινούριος και το 1927 μετατράπηκε σε ανώνυμη εταιρεία με πρόεδρο τον Χρήστο Λούλη. Μέχρι το 1954 πρόεδρος είναι ο Κωνσταντίνος Λούλης, όπου επί προεδρίας του η εταιρεία κάνει το πρώτο σιμιγδαλόμυλο, προκαλώντας πραγματική επανάσταση στο χώρο της μακαρονοποιίας, αφού πλέον γίνεται δυνατή στη χώρα μας η παραγωγή ζυμαρικών από σιμιγδάλι. Τις δεκαετίες 70,80 και 90, με μπροστάρη τον Νίκο Λούλη η εταιρεία απογειώθηκε και καθιερώθηκε στην συνείδηση του κόσμου. Επεκτάθηκε σε όλη την Ελλάδα και στα Βαλκάνια ενώ από το 2010 έχει περάσει στην έβδομη γενιά και την διοίκηση έχει αναλάβει ο 29χρονος Νίκος Λούλης που θέλει να αναστηλώσει το γεφύρι της Πλάκας.

         

Γεφύρι της Πλάκας, αυτοψία και αναστήλωση

Aυτοψία στην περιοχή των Τζουμέρκων πραγματοποιεί σήμερα κλιμάκιο ειδικών από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το υπουργείο Πολιτισμού, προκειμένου να καταγράψει την υφιστάμενη κατάσταση του ιστορικού γεφυριού της Πλάκας. Το πρωί της Τρίτης, ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού, Νίκος Ξυδάκης, συναντήθηκε με τον δήμαρχο Βορείων Τζουμέρκων, Γιάννη Σεντελέ, τον αντιπεριφερειάρχη Ηπείρου, Περικλή Βασιλάκη, εκπροσώπους τοπικών φορέων και υπηρεσιακούς παράγοντες. Στόχος της συνάντησης ήταν, αφενός, η ενημέρωση για το εύρος των ζημιών που έχει υποστεί το μνημείο και, αφετέρου, ο συντονισμός του έργου αναστήλωσής του. «Το γεφύρι της Πλάκας είναι ένα εμβληματικό μνημείο μεγάλου αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, χαρακτηριστικό δείγμα του ηπειρωτικού και νεοελληνικού πολιτισμού» ανέφερε ο κ. Ξυδάκης μετά το τέλος της συνάντησης, υπογραμμίζοντας ότι «καταβάλλεται κάθε προσπάθεια, ώστε το μνημείο να αποκατασταθεί πλήρως στην προτέρα μορφή». Σε σχετική ανακοίνωση, το υπουργείο δεσμεύεται «να φέρει άμεσα και χωρίς χρονοτριβή εις πέρας το έργο αναστήλωσης» με την αρωγή των τοπικών φορέων και του δημάρχου Βορείων Τζουμέρκων, ο οποίος «θα έχει την ευθύνη συντονισμού σε τοπικό επίπεδο». Παράλληλα, υπενθυμίζεται ότι «από την πρώτη στιγμή η αντίδραση του υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Αθλητισμού ήταν άμεση, καθώς κλιμάκιο τεχνικών της οικείας εφορείας αρχαιοτήτων βρέθηκε στο σημείο». Κατά την πρώτη αυτοψία διαπιστώθηκαν η πτώση του ανατολικού ακροβάθρου και της μεγάλης κεντρικής καμάρας, καθώς και η μερική καταστροφή του δυτικού ακροβάθρου. Για την αναστήλωση του μνημείου θα επαναχρησιμοποιηθούν αυθεντικά δομικά στοιχεία σε συνδυασμό με νέο υλικό, ενώ για τον έλεγχο της κατάστασης των θεμελίων θα πρέπει να υποχωρήσει επαρκώς η στάθμη των υδάτων. Χτισμένο στα μέσα του 19ου αιώνα στις όχθες του ποταμού Αραχθου -και στη θέση παλαιότερης γέφυρας, η οποία είχε καταρρεύσει δύο φορές-, το πέτρινο γεφύρι της Πλάκας ένωνε τους νομούς Ιωαννίνων και Αρτας. Με μήκος 40 μέτρα και ύψος 19, είναι το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βακλανίων, ενώ από το 1881 έως το 1913 συνέδεε την Ελλάδα με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και στις δύο πλευρές του υπήρχαν στρατιωτικά φυλάκια.